Kto i kiedy kieruje pracowników na badania okresowe?

18-04-2022

 

Badania okresowe pracowników to jeden z rodzajów badań, którymi zajmuje się medycyna pracy. Są one bardzo istotne zarówno dla pracownika jak i pracodawcy, a do tego są to badania obowiązkowe, których wykonanie jest określone prawnie. Zatem warto dowiedzieć się czegoś więcej na ich temat, między innymi dobrze zrozumieć zasadność wykonywania tych badań, a także kwestie bardziej techniczne z nimi związane. Wyjaśnijmy więc sobie kto i kiedy kieruje pracowników na badania okresowe i na jakiej podstawie to robi.

 

Badania okresowe – czym są?

W dużym uproszczeniu możemy powiedzieć, że badania okresowe służą określeniu tego czy pracownik może cały czas pracować na określonym oraz aktualnym stanowisku pracy oraz czy nic w jego zdrowiu nie zmieniło się – szczególnie na gorsze – od poprzednich badań tego typu. Do wykonywania takich badań uprawniony jest lekarz medycyny pracy, a badaniom tym podlegają wszyscy pracownicy bez wyjątku. Jedyny wyjątek w ogóle dotyczący badań okresowych pracowników to ich czasowe zawieszenie w szczególnych okolicznościach. Przykładowo sytuacja taka miała miejsce w związku z pojawieniem się epidemii COVID-19. Wtedy właśnie, na pewien czas, prawnie zawieszono obowiązek wykonywania badań okresowych.

 

Badania okresowe – podstawa prawna

Główną podstawą prawną do wykonywania między innymi badań okresowych u pracowników jest rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 332 z późniejszymi zmianami). Do tego Kodeks Pracy także “wypowiada” się w sprawie badań okresowych. Określa on między innymi to, że badania okresowe są obowiązkowe, a pracownik wręcz musi dostarczyć orzeczenie o zdolności do pracy, ponieważ tylko na tej podstawie może być dopuszczony do stanowiska pracy. Brak aktualnych badań tego typu wiąże się z karą grzywny zarówno po stronie pracownika, jak i pracodawcy. Ale to jeszcze nie koniec, ponieważ według Kodeksu Pracy, pracodawca ma obowiązek zapewnić na swój koszt podstawową opiekę medyczną oraz przeprowadzanie zarówno badań wstępnych dla osób nowo zatrudniających się w jego przedsiębiorstwie, jak i badań okresowych aktualnych pracowników. Badania takie – jak już wspomnieliśmy – wykonuje lekarz medycyny pracy, a ich koszt w całości ponosi pracodawca.

 

Badania okresowe – kto i kiedy na nie kieruje?

Na badania okresowe, jak i na inne badania pozwalające na wystawienie orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku, kieruje zawsze pracodawca. Ma to formę pisemnego skierowania na badania lekarskie, w którym określono konkretne stanowisko oraz warunki pracy. Dzięki temu lekarz wie jakie badania mogą być niezbędne do poprawnej oceny tego czy dana osoba może pracować na takim stanowisku. Natomiast częstotliwość wykonywania badań okresowych określa załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (patrz: podstawy prawne). Przywołany wyżej załącznik nr 1 ustala częstotliwość badań okresowych na podstawie czynników szkodliwych lub uciążliwych, na które narażony jest pracownik. Lekarz przeprowadzający badania profilaktyczne może wyznaczyć krótszy termin następnego badania, jeżeli stwierdzi, że jest to niezbędne do prawidłowej oceny stanu zdrowia pracownika.

Warto też dodać, że pracownik udaje się na te badania w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas, podczas którego nie wykonuje on pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami, cały czas zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w razie przejazdu na te badania do innej miejscowości przysługują mu należności na pokrycie kosztów przejazdu według zasad obowiązujących przy podróżach służbowych. Orzeczenia lekarskie wydane w związku z przeprowadzonymi badaniami okresowymi pracodawca przechowuje w części B akt osobowych pracownika.